Vorig weekend volgde ik een workshop voor therapeuten. Een groot deel van de tijd werd besteed aan het thema grenzen. Alle deelnemers bleken regelmatig te maken te hebben met cliënten die moeite hebben met het aangeven van grenzen. Wat geldt voor cliënten, geldt in feite voor mensen als u en ik die zich vaak niet bewust zijn van hun grenzen. Hoe is dat voor u? Bent u zich bewust van uw grenzen? Herkent u het feit dat u op een vraag van iemand al ja hebt gezegd zonder dat u eigenlijk de tijd heeft genomen om te voelen of u eigenlijk wel ja wilde zeggen? En dat u achteraf dacht: oeps, nu heb ik ja gezegd maar eigenlijk heb ik het te druk, of geen zin, of voelt het niet goed. Maar ja, dan heb je al toegestemd, dan kun je toch niet meer terugkrabbelen, dat is ook zo onaardig… en dus ga je een grens over. Je eigen grens.
Grensoverschrijdend gedrag is destructief. Het is negatief en energieverlagend. Er zijn veel gevallen van grensoverschrijdingen die schade toebrengen aan ons mensen. Ouders kunnen grensoverschrijdend zijn naar kinderen toe. Soms doen ze dat met de beste bedoelingen. Kort geleden liep ik met mijn kroost in een pretpark (ja, echt) en zag ik een (hopelijk) welwillende ouder die zijn zoontje van hooguit zes jaar een paar rake klappen gaf, hem daarbij luidkeels toeschreeuwend hoe stout hij wel was. Als ik ergens niet tegen kan is het fysieke grensoverschrijdingen naar kinderen toe. Ik draaide me om en vroeg: ‘U slaat een kind?’ De echtgenote van de welwillende man zei fel dat ze dat inderdaad deden ja, als het kind stout was. Ze voegde nog verontwaardigd toe: waar bemoeit u zich mee? (dat alles in keurig Frans). Mijn zoon vroeg wat er aan de hand was en ik zei hem dat ik me heb voorgenomen om nooit meer te zwijgen als ik een grensoverschrijding naar een kind opmerk.
Dan maar bemoeizuchtig. Wie moet er anders voor zo’n klein kind opkomen?
Niet alle grensoverschrijdingen zijn fysiek. Soms zijn ze verbaal. Dan is de wereld voor een kind onveilig omdat een ouder plotseling verbaal agressief wordt en gaat schreeuwen. Een driftbui die het kind niet aan zag komen kan veel schade in het basisvertrouwen van het kind teweeg brengen. Vaak nemen kinderen die angsten mee naar hun volwassen leven. Dan krijg je volwassenen die inkrimpen als anderen tegen ze schreeuwen of op harde toon terecht wijzen. Het heeft zoals altijd te maken met a bewustwording en b je eigen grenzen aangeven. Als je je niet bewust bent van wat er gebeurt dan kun je ook geen nee zeggen. Dan ga je mee in de beweging zonder in te zien dat het ook anders kan. Je bent ten slotte niet meer dat onbeschermde kind, je bent nu volwassen en kunt kiezen voor ander gedrag. Lijkt u dat lastig? Dat is het ook. Als je gewend bent op een bepaalde manier te reageren, is het even wennen om het aangeleerde te veranderen.
Het is het moeilijkst om te gaan voelen waar je eigen grenzen eigenlijk liggen. Zo deden wij vorig weekend een oefening waarbij iemand zich realiseerde dat hij geen verschil voelde tussen hem en de ander. Er was geen grens. Dat is natuurlijk behoorlijk gevaarlijk omdat je dan als therapeut als een spons kunt worden en de gevoelens van je cliënt over kunt nemen. Dat gebeurt niet alleen in therapie, misschien heeft u ook wel eens meegemaakt dat u erg moe was na het bezoek van een bepaald persoon. Alsof alle energie uit u werd opgezogen. Kwestie van grensvervaging. (Wordt vervolgd)
Martine Clausen, grensverleggend. Reactie? martine@leelabutterfly.nl